4. Opslag en Data Security
Opslag en Data Security
1. Scope
Dit onderdeel richt zich op een uitgebreide evaluatie van de beveiligingsmaatregelen voor opslag- en dataonderdelen binnen Azure. De nadruk ligt op het ontdekken en ondervangen van kwetsbaarheden die kunnen leiden tot datalekken, privacyschendingen of verstoring van de bedrijfsvoering. De scope omspant onder meer Azure Blob Storage, Azure File Storage, Azure SQL Database, Azure Cosmos DB, Data Lake Storage, en gerelateerde backup- en recoveryservices.
Door middel van geavanceerde tests, configuratieaudits en gerichte aanvalssimulaties wordt de effectiviteit van bestaande beheersmaatregelen beoordeeld. Tevens wordt nadrukkelijk gekeken naar compliance-eisen, zoals de GDPR, en hoe deze verankerd kunnen worden in het ontwerp en beheer van de opslaginfrastructuur.
1.1 Azure Blob Storage
Publieke en privécontainers
Analyse van toegangsconfiguraties: We controleren of containers onbedoeld publiek toegankelijk zijn. Een misconfiguratie kan ertoe leiden dat gevoelige data of intellectueel eigendom voor iedereen te benaderen is.
Risico’s van publieke endpoints: Indien publieke endpoints onvermijdelijk zijn, toetsen we of compensatiemaatregelen (zoals IP-restricties of read-only permissies) correct zijn ingesteld.
Shared Access Signatures
Veilige generatie van tokens: We onderzoeken of SAS-tokens worden uitgegeven met voldoende restricties (tijdslimiet, IP-range, permissieniveau).
Implementatie en logging: We controleren of het gebruik van SAS-tokens is gedocumenteerd, en of er audittrails bestaan om potentieel misbruik te detecteren.
Encryptie-instellingen
Server-side encryptie (SSE): De inzet van SSE met Microsoft- of klantbeheerde sleutels is een belangrijke stap in de bescherming van data. We valideren of deze functie correct is ingeschakeld en voldoen aan interne of externe complianceregels (bijv. AES-256).
Dubbelversleuteling en Key Vault: Waar wenselijk kan dubbelversleuteling (bijv. SSE plus client-side encryptie) worden toegepast. We beoordelen of de sleutels in Azure Key Vault periodiek worden geroteerd en of het toegangsbeheer tot deze sleutels op orde is.
Soft Delete en versiebeheer
Bescherming tegen onbedoeld of kwaadwillig verwijderen: We toetsen of soft delete is ingeschakeld en of versiebeheer geactiveerd is om het risico op dataverlies te minimaliseren.
Retentietermijnen: Het vastleggen en waarborgen van retentieperioden helpt om te voldoen aan wettelijke voorschriften en interne dataretentiepolicies.
1.1.1 Azure File Storage
Protocollen en encryptie
SMB 3.0 en end-to-end encryptie: Beoordeling van de juiste configuratie van netwerkprotocollen om afluisteren of ongeautoriseerde toegang tot gedeelde mappen te voorkomen.
Noodzaak van TLS: Voor scenario’s waar bestanden direct via internet toegankelijk worden gemaakt, evalueren we of TLS 1.2+ en andere encryptieprotocollen correct zijn ingeschakeld.
Toegangscontrole
Azure AD- en lokale machtigingen: We analyseren of rechten toegekend via Azure AD consistent zijn met het “least privilege”-principe, en of lokale authenticatiemechanismen (zoals SMB inloggegevens) niet onnodig openstaan.
Periodieke review van machtigingen: Ongebruikte of overtollige permissies worden getraceerd, zodat deze kunnen worden ingetrokken of aangepast.
Snapshotbescherming
Herstelbaarheid: We controleren of periodieke snapshots worden gemaakt van file shares en hoe eenvoudig deze teruggezet kunnen worden in geval van corrupte of verwijderde bestanden.
Geïntegreerde retention policies: Om aan archiverings- of auditvereisten te voldoen, beoordelen we of snapshots voldoende lang worden bewaard en of ze automatisch worden opgeschoond volgens beleid.
1.1.2 Azure SQL Database en Azure Cosmos DB
Encryptie van data-at-rest
Transparent Data Encryption (TDE): We toetsen de status van TDE, of er klantbeheerde sleutels (CMK) worden gebruikt, en of sleutelrotatieprocedures zijn gedocumenteerd en effectief zijn.
Gegevensclassificatie: Bij databases met gevoelige data (bijv. persoonsgegevens, financiële data) onderzoeken we of gegevens zijn gelabeld volgens dataclassificatieregels en of aanvullende encryptielaag (bijv. Always Encrypted) is ingeschakeld.
Data-in-transit beveiliging
Verificatie van TLS 1.2+: We checken of er geen verouderde protocollen worden geaccepteerd en of de connecties van de applicatielaag naar de database voldoende zijn versleuteld.
Certificaatbeheer: Bij self-signed certificaten is het belangrijk te verifiëren of deze correct zijn geïmplementeerd en regelmatig worden vernieuwd.
Firewall- en netwerkisolatie
Private Link en Service Endpoints: Door verkeer over een private verbinding te laten lopen in plaats van het publieke internet, wordt het aanvalsvlak aanzienlijk verkleind. We onderzoeken de configuratie en toegankelijkheid.
Restrictieve firewallregels: Indien gebruik wordt gemaakt van firewallconfiguraties op databaseniveau, valideren we of de regels up-to-date zijn en aansluiten op het huidige IP-plan en netwerktopologie.
Toegangsbeheersystemen
Identiteits- en toegangsmanagement: We beoordelen of Azure AD-integratie is geactiveerd, en of er MFA-verificatie vereist is voor administratieve rollen.
Tijdelijke privilege-escalatie: Via mechanismen zoals Privileged Identity Management (PIM) voorkomen organisaties dat accounts permanent verhoogde rechten hebben. We controleren hoe deze processen zijn ingericht.
1.1.3 Azure Data Lake Storage (Gen1 & Gen2)
Geavanceerde toegangslijsten (ACL’s)
Fijnmazige toegangscontrole: Door gedetailleerde ACL’s kunnen rechten worden toegekend tot op directory- en bestandsniveau. We onderzoeken of deze consistent zijn met de organisatiestructuur en -behoeften.
Erfelijkheid en conflicten: We sporen potentieel tegenstrijdige ACL’s op die kunnen leiden tot ongeautoriseerde toegang.
Beveiliging van analyseworkloads
Azure Synapse Analytics en Data Factory: Integraties met Data Lake vereisen extra aandacht rondom datalekkage. We controleren de beveiliging van pipelines, in- en uitvoerconnecties en autorisaties op de services.
Shared metadatastores: Wanneer meerdere teams of tenants dezelfde Data Lake-omgeving gebruiken, is segmentatie en isolatie cruciaal om ongewenste overschrijvingen te voorkomen.
Data Masking
Dynamische en statische data masking: We beoordelen of gevoelige velden (bijv. PII, betaalgegevens) zijn gemaskeerd in niet-productieomgevingen. Dynamische masking kan ook in productieomgevingen relevant zijn voor interne rapportages.
Compliance en privacy: Bij persoonsgegevens is het van belang dat de organisatie voldoet aan de vereisten van GDPR en soortgelijke regelgeving omtrent dataminimalisatie.
1.1.4 Azure Backup en Recovery Services
Immutable backups
Bescherming tegen manipulatie: Door ondersteuning van WORM-opslag (Write Once, Read Many) is het onmogelijk om backups voortijdig te wijzigen of te verwijderen. We onderzoeken of dit correct is geconfigureerd, met name in het kader van ransomwarebescherming.
Versiecontrole en checksums: Controleren of backups niet alleen worden bewaard, maar ook periodiek worden gevalideerd en gecontroleerd op integriteit (bijv. via checksums).
Herstelprocedures
Disaster recovery-strategie: Het hebben van backups is één ding, maar zijn er concrete procedures, scripts en runbooks om de data tijdig en accuraat te herstellen? We toetsen of deze periodiek worden getest.
Ransomware-scenario’s: We voeren simulaties uit om na te gaan of een organisatie in staat is om snel en correct te herstellen als bestanden worden versleuteld door ransomware.
Retentiebeleid
Lifecycle management: Overbodige of te lang bewaarde data kan een risico vormen voor compliance of kan onnodig kosten genereren. We beoordelen of het retentie- en archiveringsbeleid aansluit op wet- en regelgeving, en of het daadwerkelijk wordt afgedwongen.
Onderscheid tussen korte- en langetermijnbackups: In sommige gevallen is het zinvol om operationele backups korter te bewaren en archiefkopieën voor langere tijd. We analyseren de huidige praktijk en doen aanbevelingen voor optimalisatie.
1.2 Doelstellingen
De penetratietest en beveiligingsaudit rond opslag en data beoogt de volgende resultaten:
Identificeren van kwetsbaarheden: Inzicht krijgen in misconfiguraties, zwakke encryptie, onbedoelde blootstelling van data en andere lacunes.
Valideren van beveiligingsmechanismen: Met tests en simulaties nagaan of encryptie, RBAC, monitoring en logfaciliteiten hun werk correct doen.
Minimale toegang garanderen: Bevestigen dat alleen geautoriseerde gebruikers of systemen toegang hebben tot (deel)sets van gevoelige data.
Simuleren van bedreigingen: Realistische aanvalsscenario’s, waaronder datalekken, ongeoorloofde downloads en ransomwareaanvallen, om de respons en weerbaarheid te meten.
Advies geven: Het opstellen van duidelijke, praktische aanbevelingen om de beveiliging van opslag- en dataresources te verbeteren, zowel op technisch als op organisatorisch vlak.
2. Methodologie en Teststrategie
Om de beveiligingsrisico’s van Azure-opslagoplossingen en data services zo volledig mogelijk in kaart te brengen, wordt gewerkt met een systematische aanpak gebaseerd op internationale best practices (OWASP, NIST, CIS Benchmarks). Dit omvat configuratieaudits, handmatige penetratietesten, geautomatiseerde scans en risicoanalyses.
2.1 Toegangscontrole en Authenticatie
Role-Based Access Control
Configuratieanalyse: We brengen in kaart welke rollen zijn toegekend en aan wie, en vergelijken dit met het ‘least privilege’-principe.
Automatische vervaldatums: In hoeverre worden tijdelijke permissies automatisch ingetrokken? Hierdoor wordt het risico op verwaarloosde accounts gereduceerd.
Misbruik van SAS-tokens
Interceptie van tokens: We simuleren scenario’s waarin een aanvaller een SAS-token bemachtigt, bijvoorbeeld via e-mail of netwerksniffing, om data ongeoorloofd te benaderen.
Logboekcontrole: Indien tokens onbedoeld worden gebruikt of misbruikt, moeten er logitems en alerts zijn die dit meteen signaleren.
MFA en identiteitsbeheer
Verplichting van MFA: Voor gevoelige rollen (zoals data-eigenaren, beheerders) is het essentieel dat MFA niet optioneel is. We controleren of en hoe MFA wordt afgedwongen, bijvoorbeeld via Conditional Access Policies.
Accountherstelprocedures: We onderzoeken of het reset- of herstelproces voor accounts robuust genoeg is en geen zwakke schakel vormt die kan worden misbruikt.
2.2 Encryptie en Gegevensbescherming
Encryptieprotocollen
Data-at-rest: Verifiëren van het gebruik van AES-256 of andere sterke encryptie voor alle relevante opslaglagen.
Data-in-transit: TLS 1.2 (of hoger) behoort de norm te zijn voor verkeer van en naar opslagaccounts, databases en analysewerkloads. We checken of oudere protocollen niet per ongeluk nog actief zijn.
Key Management
Azure Key Vault: We beoordelen de sleutelrotatie-intervallen, toegangslogboeken en gehanteerde beveiligingsniveaus (bijv. HSM).
Monitoring van sleutelgebruik: Ongebruikelijke activiteit of pieken in sleutelverzoeken kunnen duiden op misbruik. Daarom analyseren we auditlogs voor key operations.
Data Classification
Gevoelige velden en tabellen: In complexe omgevingen is het mogelijk dat data met een hoge gevoeligheid onbedoeld in minder beveiligde gebieden terechtkomt. We testen of er data discovery- en classificatiestrategieën zijn, en hoe deze zijn geïmplementeerd.
2.3 Netwerk en Endpointbeveiliging
Endpointrestricties
Privé of publiek: We kijken of de opslagaccounts standaard privé zijn en alleen via geautoriseerde virtuele netwerken of IP-adressen benaderd kunnen worden. Publieke endpoints moeten aantoonbaar een valide, beveiligd doel dienen.
Afbakenen van toegang: Door integratie met Azure Virtual Networks, Service Endpoints of Private Links kunnen aanvalsoppervlakken effectief worden verminderd.
Network Security Groups
Restrictieve configuratie: We beoordelen of NSG’s zodanig zijn ingesteld dat alleen legitiem inbound- en outboundverkeer is toegestaan.
Eventueel gebruik van Azure Firewall of WAF: Bij gevoelige data kan extra filtering en logging via een firewall of WAF nuttig zijn. We controleren de consistentie en doeltreffendheid hiervan.
Traffic Analytics
Netwerkmonitoring: We onderzoeken of tools als Azure Network Watcher, Flow Logs en Traffic Analytics worden gebruikt om ongewone patronen (b.v. massale data-exfiltratie) te detecteren.
Intrusion Detection: Waar mogelijk evalueren we geavanceerde detectiemechanismen of integratie met Azure Sentinel om bedreigingen realtime te identificeren.
2.4 Kwetsbaarheden en Simulaties
Ransomware-simulaties
Gedragsanalyse: We bootsen het versleutelen van data na, en controleren hoe snel dit wordt opgemerkt en in hoeverre backups aanspreekbaar zijn zonder ook gecompromitteerd te raken.
Segmentatie: Een gecompartimenteerde omgeving kan de verspreiding van ransomware ernstig belemmeren. We evalueren de segmentatie van opslagresources en hun afhankelijkheden.
SQL-injectie en API-aanvallen
Injectie in opslaginterfaces: Sommige services bieden API’s of endpoints die gevoelig kunnen zijn voor SQL-injectie of manipulatie van queryparameters. We voeren gerichte tests uit om deze scenario’s te valideren.
API Misconfigurations: Fouten in API-tokens, headers of endpoint-configuraties kunnen leiden tot ongeautoriseerde toegang. We controleren de authenticatiemechanismen en autorisatieflows.
Data-exfiltratie
Uitgaande connecties: We evalueren of er mechanismen zijn die ongeoorloofde data-export (bijv. via HTTP, FTP, of SSH) detecteren en blokkeren.
Stealth-technieken: Een aanvaller kan gebruikmaken van obfuscatiestrategieën of versleutelde exfiltratie. We onderzoeken of logging en monitoringvoorzieningen voldoende capaciteit hebben om ook dit soort methoden te herkennen.
2.5 Monitoring en Logging
Diagnostische instellingen
Log coverage: Verzamelen de systemen (Azure Monitor, Azure Storage Logs, Database Audit Logs) voldoende data om incidenten te kunnen reconstrueren? We controleren de granulariteit en retentieperiode van de logs.
Real-time alerts: Zijn alerts ingesteld voor cruciale gebeurtenissen, zoals het wijzigen van toegangsrechten, overschrijding van data-limieten of abnormale authenticatiepogingen?
Realtime detectie
Azure Monitor en Azure Sentinel: We bekijken of deze diensten correct zijn geïntegreerd en of er relevante detectieregels en playbooks zijn opgesteld.
Dreigingsinformatie: Integratie met threat intelligence feeds kan helpen bij het identificeren van verdachte IP-adressen of domeinen die data proberen te benaderen.
Incidentrespons
Snelheid en adequaatheid: Na detectie is de responstijd een cruciale factor. We toetsen of er runbooks, draaiboeken en geautoriseerde escalatieprocedures bestaan.
Forensische capaciteiten: In hoeverre is de organisatie in staat om na een incident de omvang en impact te achterhalen? We kijken onder andere naar het detailniveau van auditlogs en de consistentie van tijdstempels.
Tot Slot
Een grondige evaluatie van de opslag- en data security binnen Azure vereist een nauwgezette aanpak, waarbij zowel technische als organisatorische factoren worden betrokken. Door middel van configuratieaudits, penetratietesten, en realistische aanvalssimulaties kunnen zwakke plekken worden opgespoord en worden mitigerende maatregelen voorgesteld die het risico op dataverlies, ransomware, of ongeautoriseerde toegang aanzienlijk verminderen.
Bovendien maakt dit proces organisaties bewuster van hun databeheer, waardoor niet alleen aan veiligheidsnormen kan worden voldaan, maar ook aan diverse compliance- en privacyverplichtingen. De hier beschreven testaanpak en methodologie legt de basis voor een continue verbetercyclus, waarbij beveiliging een integraal onderdeel wordt van de gehele data lifecycle: van creatie en opslag tot analyse en archivering.
Met deze professionele en uitgebreide benadering zijn organisaties in staat hun opslag- en datalandschap op een hoger beveiligingsniveau te brengen, risico’s doeltreffend te managen en te voldoen aan de steeds strenger wordende eisen vanuit toezichthouders en hun eigen stakeholders.
Last updated